Depremin ardından bölgedeki ailelerin göç ettiği Mersin, Konya, Ankara ve Diyarbakır gibi illerde fahiş kira artışları yapıldı.
YÜZDE 50 ARTTI
Kahramanmaraş’ta yaşanan depremlerin ardından birçok ilde kiralık ve satılık konut fiyatları arttı. TSKB Gayrimenkul Değerleme A.Ş.’nin yaptığı araştırmaya göre, ülkenin güneydoğusundaki komşu illere ve daha batıdaki büyük şehirlere göç, kiralarda yüzde 45’e varan artışa neden oldu.
Öte yandan satılık konutlarda 50 bin liradan 600 bin liraya artış var. Birçok ilde fırsatçılar müstakil arsa fiyatlarını bile artırdı. Diyarbakır’da arsa fiyatları ikiye katlandı. Resmi rakamlara göre yaklaşık 500 bin kişinin göç ettiği Mersin’de 7 bin lira değerindeki daireler 14 bin TL’den kiralanmaya başlandı.
Konya’nın bazı ilçelerinde 5 bin TL olan kiralar 10 bin TL’ye yükseldi. Ankara’da daha önce 6 bin lira olan evler şimdi 11 bin liradan kiralanıyor. Vatandaşların şikayetleri artınca denetimler sıkılaştırıldı.
Bu illerde İl Ticaret Müdürlükleri emlakçıların denetimlerini yapmaktadır. Ekipler sarsıntıdan önce ve sonra kiralama fiyatlarını, sözleşmeleri ve yönetim kurulu faturalarını gözden geçirir.
331 Bin TL CEZA
Hazırlanan tutanak Ticaret Bakanlığı Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’na gönderilir. Fahiş fiyat artışı durumunda 33 bin liradan 331 bin liraya kadar para cezası uygulanabilecek.
Müfettişlerin piyasa bozucu bir hareket tespit etmesi halinde 100 bin TL’den 2 milyon TL’ye kadar para cezası uygulanabilecek. Öte yandan Ankara ve Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılıkları, dün konut satış ve kira fiyatlarında yaşanan önemli artışların ardından soruşturma başlattı.
HUKUK DEĞİŞEBİLİR
Türk Ceza Kanunu’nun 237. maddesinde yer alan “fiyatları etkileme suçu”ndan savcılıklar re’sen soruşturma yürütüyor.
TCK’ya gelince; “İşçilerin ücretlerinin veya yiyecek veya eşyanın değerinin artmasına veya azalmasına yol açacak şekilde yalan haber veya haber yayan veya diğer hileli vasıtalara başvuran kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.” .”denir.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, deprem sonrası ceza kanunu ve cezai yaptırım hazırlıkları içinde olduklarını bildirdi. Bakanlığın, deprem ve salgın dönemlerinde iş ve kira bedeline fahiş zam yapanlara 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngören yasa üzerinde çalıştığı söylendi.
DÜNYADA SINIRLAMALAR VAR
Kiralama fiyatları üzerindeki kontroller birçok ülkede kanunla belirlenir. Avusturya’daki kira kontrol yasası ile konut kiralarında bir sınır vardır. Bu sınır konut sınıfına ve metrekareye göre değişmektedir. 1988 yılında İngiltere’de çıkarılan yasa ile hem tahliye nedenlerini hem de kira artışlarını sınırlandırdı.
İtalya’da da halk genellikle kiralara müdahale ediyor. Kiralar ve tahliyeler donduruldu, mevcut sözleşmeler uzatıldı.
Hollanda’da Konut Kiracılığı Yasası, belirli bir düzeyin altında olan evler için kiranın yılda ancak bir kez artırılabileceğini ve bu artışın hükümetin belirlediği orandan fazla olamayacağını belirtmektedir.
Danimarka’da her belediyenin, dairenin özelliklerine göre uygulanacak maksimum kirayı belirleme görevi olan bir kira kontrol ofisi vardır. ABD’de bile birçok eyalette kira tavanları uygulanmaya devam ediyor.
Türkiye’de geçen yıl kira artış hızı sınırlı kaldı. 8 Haziran 2022’de yürürlüğe giren düzenleme ile kira artışlarına yüzde 25 ile 1 Temmuz 2023’e kadar son verildi.
