TCMB Faiz Artışı Vatandaşı Etkileyecek! İhtiyaç Kredisi Limiti Düşürüldü, Konut Kredisi ve Mevduat Makası Açıldı
Merkez Bankası’nın faiz artırımı tartışmaların merkezinde yer alıyor. Faiz kararı, sokaktaki satıcının telefonundan okulu tatil olan çocuğun karne parasına kadar piyasaları yönlendiriyor. Geçen yıl ‘önemsizleşen’ Merkez Bankası faizi, bu yıl Cumhurbaşkanı değişikliğiyle yeniden heyecanlanıyor. Faiz oranlarının ‘rasyonel’e dönüşle birlikte döviz kuru ve enflasyonla ilişki kurmaya başlayacağı düşünülürken vatandaşlar üzerindeki etkileri en çok tartışılan kısım. Konut ve ihtiyaç kredileri üzerindeki etkileri şimdiden görünürken, son dönemde artan mevduat faizleri de çerçeveye dahil ediliyor.
Merkez Bankası’nın politika faizi Eylül 2021’de yüzde 19’dan düşürmeye başlamış ve son olarak Şubat 2023’te yüzde 8,5’a indirilmiş ve son 3 aydır bu seviye korunmuştur.
Çok tartışılan faiz istikrarında, seçim sonrası değişen ekonomi yönetiminden gelen mesajlarla birlikte yeni Merkez Bankası Başkanı’ndan faiz artışı bekleniyor. Bu piyasa ile yeniden bağ kurmak anlamına gelirken bu bağlantıdan vatandaşın payı nedir?
Bakiyesi son yıllarda Türkiye’de en çok tartışılan bahislerden biri olan faiz. Merkez Bankası’nın piyasa fonlamasını düzenleyen politika faizindeki düşüş piyasadan kopuş yarattı.
Bankaların kredi ve mevduat faizleri kimi zaman olumsuz etkilenmiş, kimi zaman da TCMB düzenlemeleri ile aynı seyrini sürdürmüştür. Uzmanlar faiz artırımına hazırlanırken etkilerini de inceledi. Ekonomim’den Şebnem Turhan, bankaların ve vatandaşların nasıl etkileneceğini araştırdı.
Piyasalarda beklentiler ortalama yüzde 20’leri buluyor. Ancak uzun süredir görülmeyen geniş bir beklenti yelpazesi olduğu da dikkatlerden kaçmıyor.
Mevduat, kredi veya bono faizleri gibi piyasa koşullarında belirlenen seviyeler siyasi faizden ayrıştırılsa da ihtiyaç ve ticari kredi faiz limitlerinin yükseldiği belirtilirken, mevduat faizlerinde ise çok fazla bir değişiklik beklenmiyor. şu anda yüzde 35-40 seviyesinde ki bu artmış görünüyor.
Merkez Bankası’nın faiz kararı ile birlikte yapacağı duyuruların etkili olması bekleniyor.
Merkez Bankası’nın EVDS sisteminde ticari kredilerde görülen mevcut veriler yüzde 14-15 aralığında olmasına rağmen bu seviyede kredi kullanmak çok mümkün değil veya limitler düşük.
Öte yandan, tüketici ve ticari kredi faizlerinde referans alınarak limitler belirlendiği için menkul kıymet tesis etme (tutma/satın alma) zorunluluğu bulunmaktadır.
Ekonomist İnanç Sözer, ‘kredi büyümesini normalleştirecek deregülasyonlardan vazgeçilmesi’nin faiz seviyesinden çok normalleşme yaratacağını öngörüyor. ODTÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat ise faiz oranlarındaki artışla birlikte kamu bankalarının elinde bulundurdukları sabit faizli tahvillerin yaratacağı bilanço risklerine dikkat çekiyor.
İhtiyaç kredisi limitlerine sınırlama getirildi.
Merkez Bankası’nın geçtiğimiz aylarda bankalara gönderdiği talimatla ihtiyaç kredilerinde örtülü limit uygulamasıyla 70 bin limit hayata geçirildi. Faiz oranlarında artış beklendiği bir ortamda bazı bankaların bu limiti 50 bin TL’ye indirdiği ileri sürüldü. Bazı bankaların ‘hazır kredi’ limitlerini kapatarak müşterilere yönelik ‘seçici’ uygulamalar yaptıkları görüldü.
50 bin ihtiyaç kredisi limiti sosyal medyada da gündem oldu.
?
?
2021’de faiz indirimleriyle başlayan ekonomik modelde eski banka müdürü Prof. Dr. Şenol Babusçu dikkat çekerken biz de ayrılığa baktık.
2022 sonunda ayrışmanın sertleşmesi faiz indirimlerinden çok düzenlemelerin etkisi olarak görülebilir.
İhtiyaç kredisi faiz oranının KMH dahil yüzde 27, KMH hariç yüzde 40 seviyesinde olması da dikkat çekici bir unsur olarak görülüyor.
Eski Merkez Bankası ekonomisti ve Bloomberg ekonomisti Selva Baziki, bankalar üzerindeki menkul kıymet tahsis zorunluluğunun ve kredi sınırlamasının kaldırılmasının yanı sıra hissesine faiz artışı bekliyor.
Ekonomi muhabiri Barış Soydan da Baziki’nin sözleri gerçekleşirse borsadaki banka hisselerine fayda sağlayacağını tahmin etti.
Sizce faiz artışı ne kadar olur? Seni nasıl etkiler? Yorumlarınızı bekliyoruz.
